Innovatieclausules in overheidsopdrachten zijn een manier om de aanbestedende overheid en de geïnteresseerde bedrijven te stimuleren om samen te werken aan nieuwe en duurzame oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen. Innovatieclausules zijn bepalingen in het bestek of de opdrachtdocumenten die de mogelijkheid bieden om innovatieve aspecten toe te voegen of aan te passen tijdens de uitvoering van de opdracht. Dit kan bijvoorbeeld gaan om het gebruik van nieuwe materialen, technologieën, methoden of processen die een betere kwaliteit, efficiëntie of duurzaamheid opleveren.
De voordelen van innovatieclausules zijn onder meer:
- Voor de aanbestedende overheid: ze kan profiteren van de creativiteit en expertise van de markt, zonder dat ze vooraf precies hoeft te weten wat ze wil of nodig heeft. Ze kan ook flexibel inspelen op veranderende behoeften of omstandigheden, en zo de beste waarde voor haar geld krijgen.
- Voor de geïnteresseerde bedrijven: ze kunnen hun innovatiepotentieel tonen en benutten, en zo een concurrentievoordeel behalen. Ze kunnen ook een langetermijnrelatie opbouwen met de aanbestedende overheid, en zo meer vertrouwen en loyaliteit creëren.
Een voorbeeld van een innovatieclausule is de volgende:
De opdrachtnemer kan tijdens de uitvoering van de opdracht voorstellen indienen om de opdracht te verbeteren op het vlak van kwaliteit, efficiëntie of duurzaamheid, mits deze voorstellen geen afbreuk doen aan de essentiële kenmerken of de doelstellingen van de opdracht. De aanbestedende overheid zal deze voorstellen beoordelen en beslissen of ze al dan niet worden aanvaard. Indien de voorstellen worden aanvaard, zullen de opdrachtdocumenten dienovereenkomstig worden aangepast, met inachtneming van de beginselen van gelijke behandeling, transparantie en proportionaliteit.
Een voorbeeld van een project waarbij innovatieclausules werden toegepast is het project "Smart Highway", waarbij de Nederlandse overheid samen met een bouwbedrijf een interactieve en duurzame snelweg ontwikkelde, die onder meer gebruik maakt van lichtgevende verf, zonnepanelen, elektrische oplaadpunten en dynamische verkeersinformatie.
